Sáng ngày 5/7, Trường hè khoa học Việt Nam (THKH) lần thứ 5 khai mạc tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE), với sự tham gia của 150 sinh viên, giảng viên xuất sắc trên cả nước. Ðây là mô hình do một nhóm nghiên cứu trẻ sáng lập, với quyết tâm thổi bùng lên tình yêu khoa học trong giới trẻ Việt Nam. Năm 2017, lần đầu tiên THKH di chuyển ra khỏi Hà Nội để về Bình Ðịnh.

TS.Giáp Văn Dương.

Trong 3 ngày (từ 5 -7.7), các hoạt động của THKH Việt Nam diễn ra tại ICISE và Trường ĐH Quy Nhơn.Nội dung chương trình xoay quanh các vấn đề: Khoa học cơ bản; nghiên cứu khoa học và tự do học thuật; nghiên cứu từ hiện tượng đến ứng dụng; dân tộc học, mô hình và trích dẫn; mối tương quan và mối quan hệ nhân quả trong nghiên cứu; nghiên cứu về chuyển động…Bên cạnh đó là các thảo luận về công nghiệp 4.0; khoa học và khoa học giả tưởng; kỹ năng nghiên cứu…

Về sự kiện này, PV Báo Bình Định đã có cuộc trao đổi với TS. Giáp Văn Dương, đồng sáng lập THKH Việt Nam lần thứ 5.

*Để giới thiệu đôi nét về trường hè, tiến sĩ sẽ nói gì?

- THKH Việt Nam ra đời tháng 8.2013 tại Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội). Khi đó, 3 người sáng lập (tôi, anh Nguyễn Đức Thế và Lưu Quang Hưng) đều đang làm việc tại Singapore, đã nghĩ đến việc làm điều gì đó hữu ích cho giới trẻ. Và, không gì hơn là tổ chức một THKH trang bị kỹ năng nghiên cứu và chuẩn bị hành trang cho các nhà khoa học trẻ.

Sở dĩ chọn con đường này là bởi lúc đó, chúng tôi đã trải qua nhiều môi trường nghiên cứu khác nhau, và phải “trả giá” cho sự mò mẫm trên con đường làm khoa học. Làm THKH là một cách để giúp các bạn trẻ rút ngắn thời gian, xem “nghề” làm khoa học có phù hợp với mình không.

Các đại biểu, giảng viên và học viên tham gia THKH Việt Nam lần thứ 5, tại Bình Định.

Từ đó đến nay, trường hè đã đi được 5 năm, giảng viên không chỉ 3 người chúng tôi mà mở rộng hơn 10 thành viên. Các chủ đề của trường hè cũng rộng mở sang cả các lĩnh vực của khoa học xã hội và nhân văn. Trường hè đã trở thành một hoạt động thường niên, được nhiều trường đại học hỗ trợ trong quá trình tổ chức. Cộng đồng cựu học viên của trường hè đến nay phát triển lên 950 người, hiện tỏa ra khắp nơi trên thế giới, và đã có những “trái ngọt” đầu mùa.

*Mục tiêu lớn nhất và xuyên suốt trong 5 lần tổ chức THKH là gì?

- Chuẩn bị tâm thế, chuẩn bị kỹ năng cho những bạn trẻ muốn trở thành nhà khoa học. THKH sẽ nuôi dưỡng tình yêu khoa học, phương pháp khoa học; vì thế, chúng tôi không dạy các kiến thức và thông tin về khoa học, mà là chất xúc tác để “tạo” ra các nhà khoa học. Đây cũng là lý do THKH đã được nhiều nhà khoa học trẻ ủng hộ, tham gia giảng dạy miễn phí, trong đó có những người rất giỏi.

Mỗi THKH chỉ kéo dài 3 ngày, nhưng ở đó các bạn trẻ được cảm nhận tinh thần tự do học thuật, được hiểu thế nào là làm khoa học, được nếm trải niềm vui và khó khăn của nó. Trong số các cựu học viên trường hè, nhiều em đang làm nghiên cứu sinh, hoặc đang làm việc ở các trung tâm khoa học lớn trên thế giới. Một cách ngắn gọn, chúng tôi tìm cách ươm mầm những nhà khoa học tương lai. Chúng tôi gieo hạt và làm những gì cần thiết để những “hạt mầm” đó một ngày không xa sẽ trở thành nhà khoa học!

*Vậy, chương trình của THKH được thiết kế như thế nào, thưa tiến sĩ?

- Ngay từ lần đầu tiên, chúng tôi đã xác định không tập trung vào kiến thức khoa học cụ thể, mà ưu tiên chuẩn bị hành trang cho những bạn trẻ muốn chọn khoa học như một nghề nghiệp. Chúng tôi giúp các em hiểu làm khoa học là gì; phương pháp nghiên cứu khoa học, cách thức triển khai; phải chuẩn bị những gì… Chúng tôi chia sẻ những câu chuyện người thật việc thật, cả khó khăn và thất bại của mình để các em bước vào hành trình làm khoa học mà không phải trả những cái giá quá đắt cho những sai lầm ngớ ngẩn.

*Được biết, THKH hoạt động phi lợi nhuận, học viên tham dự không phải đóng phí…?

- Những ngày đầu, chúng tôi xin hỗ trợ về địa điểm và những chi phí tối thiểu, ví như tài trợ từ ĐH Quốc gia Hà Nội, khoản còn thiếu chúng tôi tự bỏ tiền túi. Sau một thời gian, trường hè trở thành hoạt động thường niên, được nhiều người biết đến, nên có thêm nhiều nhà tài trợ cùng chung tay. Năm nay, chúng tôi được tài trợ từ Trường ĐH Quy Nhơn và ICISE.

Tuy khó khăn trong tổ chức và tìm tài trợ để duy trì hoạt động phi lợi nhuận, nhưng chúng tôi vẫn chọn cách làm này để giữ sự trong sáng của các hoạt động khoa học, và muốn các học viên tiếp nối đường hướng đó, như một cách thể hiện trách nhiệm học thuật mà mỗi nhà khoa học phải gánh vác.

*Lần đầu tiên đến với Bình Định, điều ấn tượng với những người sáng lập THKH là gì?

- Năm nay, trường hè nhận 400 hồ sơ đăng ký tham gia, nhưng chúng tôi chỉ có thể chọn 150 học viên xuất sắc nhất mà thôi; trong đó, gần một nửa học viên đến từ các tỉnh miền Trung, riêng Bình Định có 17 bạn. Đây cũng là lần đầu tiên trường hè nhận được sự bảo trợ của hai trung tâm khoa học có uy tín là Trường ĐH Quy Nhơn và ICISE. Về phía chính quyền địa phương, trường hè nhận được sự ủng hộ của UBND tỉnh trong việc đưa đón giảng viên, học viên. Ngoài ra, trường hè năm nay cũng được tích hợp thành một hoạt động của “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ 13, giúp các học viên có điều kiện gặp gỡ những nhà khoa học lớn, cảm nhận được tinh thần khoa học quốc tế rõ ràng hơn. Đó không chỉ là điểm mới mà còn là dấu mốc phát triển của THKH sau 5 năm gầy dựng.

*Xin cảm ơn tiến sĩ!